Gdy bierzesz kredyt, wynajmujesz mieszkanie czy zakładasz konto w banku — zwykle pierwszą rzeczą, jaką słyszysz, jest pytanie o Twój SSN. Social Security Number (SSN) jest numerem ubezpieczenia społecznego, który przypomina polski PESEL. Ma jednak bardzo szerokie zastosowanie. Jak go zdobyć? I przede wszystkim: czy da się bez niego żyć w USA?
Żyć bez SSN się da, chociaż pewne procesy są dłuższe lub bardziej kosztowne. Temat SSN jest bardzo ważny i często pojawia się w Klubie Tajniki Ameryki. Ten artykuł pomoże Ci zrozumieć najważniejsze kwestie i procedury. W Klubie możesz skorzystać też z indywidualnych konsultacji, podczas której odpowiemy na Twoje pytania.
Bez SSN jak bez ręki?
Według szacunków z 2020 r. 90% dorosłych Amerykanów posiada SSN. W praktyce dzieciom urodzonym w USA nadaje się go właściwie od razu po urodzeniu. To identyfikator dla obywateli, rezydentów i pracowników zagranicznych, którzy są w Stanach legalnie. Jeśli nie jesteś obywatelem amerykańskim, kluczowe przy aplikacji o SSN jest posiadanie dokumentów potwierdzających prawo do pracy w USA (np. Formularz I-9). Oczywiście, są przypadki, gdzie SSN nie jest konieczny, aby pracować w Stanach. Bez SSN możesz też tutaj założyć i prowadzić firmę, a nawet rozliczyć podatki. Do podjęcia pewnych działań wystarczy posiadanie numeru EIN czy ITIN (alternatywnych formy identyfikacji podatkowej). Podobnie działa to w Polsce, gdzie z powodzeniem posługujemy się przecież NIPem.
Jednak SSN to numer, który ma dużo szersze zastosowanie niż to, które znamy z Polski. SSN służy nie tylko celom identyfikacyjnym, ale także tym związanym z ubezpieczeniem społecznym (emerytury, świadczenia socjalne), rozliczeniem podatkowych czy kwestiami dot. zatrudnienia. Ze względu na ułatwienia administracyjne i przepisy dotyczące zatrudnienia, w wielu przypadkach amerykańscy pracodawcy mogą preferować kandydatów posiadających SSN (bo ten numer jest wymagany do raportowania zarobków i opodatkowania).
Poufność SSN
Sam numer składa się z 9 cyfr i jest wydawany przez SSA (Social Security Administration). Raz wydany — służy przez całe życie (nie jest zmieniany). Co bardzo ważne, numer SSN jest poufny. Może być wykorzystany do kradzieży tożsamości czy oszustw. W Stanach rekomenduje się, aby nie nosić go ze sobą ani nie udostępniać osobom postronnym. Co ciekawe, nawet rekruterzy na etapie procesu rekrutacyjnego (przed złożeniem oferty) nie powinni prosić o skan SSN (choć utarło się, że agencje rekrutacyjne proszą o podanie 4 ostatnich cyfr, aby zweryfikować legalność Twojego pobytu — jednak takiej praktyki możemy odmówić).
Jak ubiegać się o SSN?
Aby uzyskać SSN, należy spełnić kilka warunków i przejść przez określony proces.
1. Zbierz dokumenty
Po pierwsze trzeba przedstawić legalność pobytu w USA. Żeby uzyskać SSN, musisz być obywatelem amerykańskim, stałym rezydentem lub musisz posiadać odpowiednią wizę pozwalającą na pracę i otrzymywanie dochodów w Stanach.
Dlatego będziesz potrzebować dokumentów potwierdzających Twoją tożsamość (np. paszport), status imigracyjny (np. Green Card lub wiza) i uprawnienie do otrzymania numeru SSN (np. Dokumenty potwierdzające prawo do pracy; formularz I-9). Ten zestaw może różnić się w zależności od Twojego statusu.
2. Wizyta SSA
Umów się na spotkanie w lokalnym biurze Social Security Administration (SSA); możesz to zrobić telefonicznie lub online. W urzędzie będziesz musiał złożyć aplikację (dokument SS-5). Możesz go uzupełnić przed spotkaniem i zanieść gotowy do złożenia. Urzędnik dokona weryfikacji i przyjmie wniosek. Po spotkaniu będziesz musiał czekać na jego rozpatrzenie, ale nie będą konieczne dodatkowe wizyty w urzędzie. Niestety, w SSA są zwykle kolejki, więc zarezerwuj na to spotkanie więcej czasu.
3. Czekaj na przydzielenie SSN
Gdy Twoja aplikacja zostanie zaakceptowana (możesz śledzić jej status online pod tym linkiem), otrzymasz pocztą list, zawierający Twój nowy numer SSN. Ten proces może jednak potrwać. Czasami to kilka tygodni, czasami trwa to dłużej (wszystko zależy od Twojego statusu). Dodatkowo w niektórych przypadkach, aby ubiegać się o SSN, musisz mieć wcześniej pozwolenie o pracę (EAD), co dodatkowo wydłuża czas oczekiwania.
Rozliczenia podatkowe bez SSN: ITIN I EIN
A jeśli nie masz prawa do wnioskowania o SSN, to co jest potrzebne do rozliczeń podatkowych? ITIN i EIN to alternatywne formy identyfikacji podatkowej, które przydziela się nieuprawnionym do otrzymania SSN. Wydaje je Internal Revenue Service (IRS).
ITIN
ITIN (Individual Taxpayer Identification Number) przeznaczony jest dla osób nieposiadających statusu imigracyjnego w USA, które mają obowiązek płacenia tu podatków. Jeśli więc posiadasz stock options w amerykańskiej firmie, a mieszkasz za granicą, będziesz potrzebował numeru ITIN. Podobnie, jeśli jesteś nielegalnym emigrantem. Co ważne, ITIN służy do celów podatkowych (płacenia ich, składania deklaracji) oraz nie uprawnia do korzystania z usług społecznych.
EIN
O ile ITIN przydziela się osobom, o tyle EIN (Employer Identification Number) to numer identyfikacyjny wydawany firmom, organizacjom non-profit, korporacjom, spółkom z ograniczoną odpowiedzialnością LLC i innym podmiotom, które prowadzą działalność gospodarczą. Bo faktycznie, aby założyć firmę w USA, wcale nie jest wymagany SSN. EIN wydawany jest przez Internal Revenue Service (IRS) do monitorowania ich obowiązków podatkowych (rozliczania podatku dochodowego, płacenia podatku od wynagrodzeń pracowników i składania deklaracji podatkowych). Mając EIN, możesz zatrudniać pracowników, prowadzić biznes jako korporacja, LLC lub non-profit, ubiegać się o kredyt biznesowy czy otworzyć konto bankowe firmowe.
PRO TIP: aby założyć prywatne konto bankowe, SSN nie jest wymagany. Są banki, które umożliwiają takie rozwiązania (np. Bank of America).
Jak widać, posiadanie SSN ułatwia wiele procesów. Jednak jego brak nie odbiera możliwości życia w USA. Stany to kraj biznesowych możliwości. Trzeba tylko o nich wiedzieć i je wykorzystywać. W Klubie Tajniki Ameryki pomagamy spełnić American Dream. Dołącz do nas społeczności już teraz i zyskaj wiedzę i skorzystaj z doświadczenia innych!
Autorka wpisu: Sylwia Sowa-Hawdziejuk
