To mit, że emerytury w USA nie istnieją. Amerykanie inwestują w programy emerytalne, a jednym z nich jest 401(k). Ten program oszczędnościowy oferują niektórzy pracodawcy jako formę benefitu pracowniczego. Przypomina on polskie Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK): przystępując do 401(k), zgadzasz się na wpłacanie procentu z każdej wypłaty bezpośrednio na konto inwestycyjne. Pracodawca może wyrównać część lub całość tej składki, która jest inwestowana najczęściej w fundusze inwestycyjne. O finansach regularnie rozmawiamy w Klubie Tajniki Ameryki. W poniższym artykule skupiamy się na niuansach 401(k)
W tym artykule znajdziesz odpowiedzi na pytania:
- Co to jest 401(k)?
- Jak na przykładzie wyliczyć miesięczną kwotę na 401(k)?
- Jak obliczyć matching?
- Co z 401(k) podczas zmiany pracodawcy i innych okoliczności?
- Jakie kwoty oferują najlepsi amerykańscy pracodawcy?
- Dlaczego warto szukać pracodawców z programem 401(k)?
Co to jest 401(k)?
401(k) to program oszczędnościowy oferowany przez firmy z sektora prywatnego. Dla pracowników sektora publicznego, czyli np. służby zdrowia, szkolnictwa, odpowiednikiem jest program 403(b), który różni się od niego pewnymi względami. Sama nazwa 401(k) nazwa pochodzi od sekcji 401(k) kodeksu podatkowego, który go reguluje. Istnieją dwa podstawowe typy 401(k): tradycyjne i Roth — różniące się od siebie przede wszystkim sposobem opodatkowania. Pracodawca może oferować obie te formy, ale do tego jeszcze wrócimy. To, co ważne, to fakt, że uczestniczenie w programie 401(k) jest bodaj najczęstszym bonusem oferowanym przez firmy. Jednak nie każdy pracodawca takie rozwiązanie oferuje, a nawet jeśli je ma, to zasady mogą bardzo się od siebie różnić, np. wyborem funduszy czy matchingiem.
Firmy proponują różne plany, dopłacają różnej wielkości składki i oferują specyficzne opcje inwestycyjne. Jak wszystko w USA: wiele zależy od polityki danego pracodawcy. Istnieją korporacje gwarantujące dołączenie do 401(k) od razu po zatrudnieniu, ale są też takie, które pozwalają na to dopiero po spełnieniu określonych warunków (np. po przepracowaniu pewnego okresu lub wypracowaniu puli roboczogodzin). Niektórzy pracodawcy dokonują wysokiego matchingu 401(k), czyli dopasowują procent do wpłat pracownika, ale są też tacy, którzy dodają do zasad obostrzenia przy rozwiązaniu umow z firmą. Pomimo wszystkich różnic, do programu 401(k) warto dołączyć i szukać pracodawców, którzy go oferują. Dlaczego? Jaki to w końcu może dać efekt? Na dopłatę jakiej kwoty możesz liczyć?
Benefity 401(k)
Wiesz już, że konto 401(k) działa jak program oszczędnościowy z wieloma benefitami. Ten benefit zapewnia po prostu dodatkowe środki, które wpłyną na Twoje dodatkowe konto emerytalne, jeśli sam będziesz też dokonywał tam cyklicznych wpłat (potrącanych automatycznie z Twojego wynagrodzenia). Wpłacone przez Ciebie środki będą prawnie chronione i to prawo reguluje tę kwestię. Co najważniejsze, tymi oszczędnościami możesz inwestować i zarządzać na dedykowanym portalu, np. Fidelity. W ramach swojego konta 401(k) masz wybór instrumentów inwestycyjnych (najczęściej funduszy), w które Twoje pieniądze mogą być inwestowane. Dzięki temu istnieje szansa na ich wzrost na przestrzeni lat. Aby skorzystać ze środków zgromadzonych na koncie 401(k) bez ponoszenia dodatkowych kosztów, musisz mieć ukończone 59,5 lat. Jest to wiek, w którym można rozpocząć tzw. rozdzielcze wypłaty (qualified distributions) z konta 401(k) bez obowiązku płacenia kary za wypłatę przedwczesną.
Drugą zaletą 401(k) jest kwestia opodatkowania środków, które tam zgromadzisz. Istnieją dwa rodzaje 401(k): tradycyjne i Roth. W przypadku tradycyjnego 401(k) wpłaty są dokonywane przed opodatkowaniem (czyli odliczane są dochodu brutto). W rezultacie Twój dochód podlegający opodatkowaniu jest pomniejszony o całkowitą kwotę składek za dany rok i może zostać zgłoszony jako odliczenie podatkowe za ten rok podatkowy. Oznacza to, że kwota, którą odłożysz na konto w momencie wpłaty, nie będzie podlegać ani federalnemu, ani stanowemu opodatkowaniu. Faktyczny podatek zostanie pobierany dopiero w momencie, gdy będziesz wypłacać środki z konta (to automatyczna optymalizacja, ponieważ jako emeryt będziesz miał niższe dochody).
Natomiast składki pracownicze na Roth 401(k) są dokonywane z dochodem po opodatkowaniu (pochodzą z Twojej pensji po odliczeniu podatku dochodowego), ale dzięki temu wypłata środków podczas przejścia na emeryturę jest wolna od podatku. Nie wszyscy pracodawcy oferują tę formę. Tutaj jedna uwaga: mimo, że składki na Roth 401(k) są dokonywane z pieniędzy po opodatkowaniu, to generalnie, jeśli dokonasz wypłaty przed ukończeniem 59,5 r.ż., będziesz musiał ponieść konsekwencje podatkowe. 401(k) to w założeniu konto emerytalne i wypłacenie środków wcześniej skutkuje nałożeniem opłat.
Pracodawca może oferować oba rodzaje planów 401(k) – w takim wypadku masz możliwość podzielenia swoich składek pomiędzy nie, stosując się do limitu dla danego konta. Jakiego?
Ograniczenia i limity 401(k)
Program 401(k) ma pewne limity i ograniczenia, które musisz znać. Kodeks podatkowy ustala np. maksymalną sumę, którą możesz wpłacić rocznie na swoje konto 401(k). W 2023 r. wynosi ona $22,500. Oczywiście, to Ty decydujesz, czy chcesz wpłacić maksymalny limit, czy kwotę poniżej tego poziomu.
Ponadto, jeśli ukończyłeś 50 lat, możesz płacić dodatkowo tzw. catch-up contribution. To dodatkowe składki wpłacane poza powyższym limitem. W 2023 r. catch-up contribution wynosi $6,500 rocznie i finalnie podnosi maksymalny limit składek do $30,000 dla osób powyżej 50.r.ż.
Co najważniejsze, limity, o których mówimy, dotyczą tylko wpłat pracownika. Nie obejmują one dopasowania składek pracodawcy – tych nie wlicza się do powyższych kwot.Sprawdźmy, jak w praktyce działa 401(k) i ile naprawdę może dopłacić Twój pracodawca.
Program 401(k) ma pewne limity i ograniczenia, które musisz znać. Kodeks podatkowy ustala np. maksymalną sumę, którą możesz wpłacić rocznie na swoje konto 401(k). W 2023 r. wynosi ona $22,500. Oczywiście, to Ty decydujesz, czy chcesz wpłacić maksymalny limit, czy kwotę poniżej tego poziomu.
Case study: jak działa 401(k)?
401(k) działa jak konto oszczędnościowe, na które zobowiązujesz się wpłacać określone kwoty (procentowe lub stałe) potrącane z Twojego wynagrodzenia. To, co najważniejsze, to fakt, że Twój pracodawca ma możliwość tzw. matchingu. Może on więc cyklicznie dokonywać wpłaty określonej kwoty, dopasowanej do wysokości Twoich wpłat. Istnieją matchingi procentowe i kwotowe.
1. Matching procentowy
W takim wypadku Twój pracodawca dopasowuje określony procent do Twojej wpłaty. Dla przykładu: Ty wpłacasz 6% swojego wynagrodzenia na konto 401(k), a Twój pracodawca dodatkowo dopłaca 50% dopasowania. Jego dopłata wynosi 50% z Twoich 6%, czyli on dodaje 3% wynagrodzenia na Twoje konto emerytalne. Formalnie, odkładając 6%, zyskujesz 9% plus zwrot z inwestycji, które zostaną wypracowane i późniejszą optymalizację podatkową.
2. Matching kwotowy
Pracodawca dopasowuje tutaj określoną kwotę do Twoich wpłat. Dla przykładu: pracodawca może oferować dopasowanie 1:1 do $1.000 rocznie. Oznacza to, że jeśli wpłacisz co najmniej $1.000 w ciągu roku na konto 401(k), wówczas pracodawca wpłaci również $1.000 plus wypracowane inwestycje i późniejszą optymalizację podatkową.
Zobacz, jak to wygląda na kwotach:
Zarabiasz $100.000 rocznie, a Twój pracodawca oferuje dopasowanie 50% do 6% wpłat pracownika (czyli 3%). Wpłacając 6% swojej rocznej pensji ($6,000), Twoja firma doda konto 401(k) $3,000 plus zwroty z inwestycji i optymalizacje podatkowe.
PRO TIP:
Stan swojego konta 401(k) możesz sprawdzać na stronie lub w aplikacji firmy zarządzającej funduszami, np. Fidelity.
Niektóre firmy mają też w ofercie bonus: wpłacają stały procent na 401(k), np. 2% i dodatkowo kwotę z matchingu.
Jak widzisz, matching może znacznie zwiększyć Twoje oszczędności emerytalne. Niestety, jego zasady różnią się od siebie. Dlatego jeszcze przed podpisaniem umowy z pracodawcą warto poznać zasady, jakimi się on kieruje, szczególnie zaś zasady matchingu. Poza kwotami, bardzo istotne są procedury dot. 401(k) w trakcie rozwiązywania umowy. Są pracodawcy, którzy zastrzegają sobie, że dostęp do kwot matchingu zyskujesz liniowo z czasem. Może być tak, że prawo do pełnej kwoty matchingu zyskasz po przepracowaniu np. 5 lat, a jeśli rozwiążesz umowę w czasie krótszym niż rok – matching nie będzie przysługiwał lub przysługiwał będzie przy mniejszym wkładzie pracodawcy.
Stan swojego konta 401(k) możesz sprawdzać na stronie lub w aplikacji firmy zarządzającej funduszami, np. Fidelity.
Niektóre firmy mają też w ofercie bonus: wpłacają stały procent na 401(k), np. 2% i dodatkowo kwotę z matchingu.
Wysokość emerytury w USA
Jak widzisz, wysokość emerytury z 401(k) zależy od wielu czynników i trudno estymować konkretną kwotę, która finalnie do Ciebie trafi. To, ile faktycznie otrzymasz, będzie bowiem zależało od:
- Wysokości Twoich wpłat.
Najistotniejszym czynnikiem jest suma Twoich wpłat. Im więcej wpłacasz, tym większe będą Twoje oszczędności na emeryturę. - Matchingu pracodawcy
Jeśli Twój pracodawca oferuje dopasowanie składek, wówczas będzie on systematycznie dopłacał środki na Twoje konto. Oznacza to, że będzie ich po prostu więcej. - Długości oszczędzania
Teoretycznie, czas, kiedy regularnie odkładasz na 401(k), ma wpływ na wzrost Twojego kapitału (o tym, jak wygląda to w USA, przeczytasz w ostatnim akapicie). - Inwestycji
Środki zgromadzone na koncie 401(k) mogą być inwestowane w różne instrumenty finansowe: akcje, obligacje, fundusze inwestycyjne. Zwrot z tych inwestycji będzie wpływał na wysokość Twojej emerytury. - Limitów
Program 401(k) ma ustalone limity składek pracowniczych.
Kary
Oczywiście, środki zgromadzone na 401(k) powinny być traktowane jako długoterminowy program oszczędnościowy. Po osiągnięciu wieku emerytalnego możesz wypłacić je na kilka sposobów: w formie jednorazowej wpłaty, wypłaty miesięcznej lub ratalnej. Jednak ich wypłata przed osiągnięciem wieku emerytalnego będzie obciążona karami finansowymi.
A co w przypadku zmiany pracodawcy?
Środki na 401(k) nie powinny przepaść. Są one zabezpieczone prawnie i masz nad nimi kontrolę. Istnieje kilka sytuacji, gdy mogą zostać przejęte, np. wyrok sądu, bankructwo. Gdy zmieniasz firmę środki albo zostają na dotychczasowym koncie, albo dokonuje się ich przeniesienia do nowego planu emerytalnego, np. IRA Individual Retirement Account. Warto jednak wiedzieć, że pracodawcy mogą regulować szczegółowe kwestie rozwiązania umowy i przekazywania środków z 401(k). Dlatego już na etapie negocjacji z pracodawcą i szukania pracy warto zapoznać się z zasadami matchingu (tak jak jest wspomniane wyżej, w niektórych przypadkach trzeba przepracować określony czas, aby mieć do nich pełny dostęp).
Trendy w oszczędzaniu w USA
Kwestia zabezpieczeń społecznych w Stanach tj. ubezpieczeń, dostępu do służby zdrowia czy emerytur, zawsze budzi kontrowersje. Program 401(k) jest społecznie ważny i widać, że społeczeństwo czuje potrzebę zmian. Najnowsze badanie przeprowadzone przez Fidelity Investment (Q1 2023) pokazuje, że oszczędności pokolenia Z na kontach 401(k) rosną najszybciej. Na przestrzeni ostatniego roku (Q1 2022 – Q2 2023) ich salda wzrosły aż o 34%. I chociaż wielu doradców inwestycyjnych zaleca odkładanie 10%-15% dochodów na emeryturę przez cały okres swojej kariery, to w USA nie jest to powszechne właśnie ze względu na zróżnicowanie rynku i ofert pracy. 401(k) to pracowniczy benefit i przede wszystkim darmowe, dodatkowe pieniądze, o które warto walczyć w każdym momencie swojej kariery.
Autorka wpisu: Sylwia Sowa-Hawdziejuk
